به نقل از «ایسنا»

برخورد تشریفاتی با علوم انسانی اسلامی موجب کمبود آثار علمی قوی و کارآمد شده است

تاریخ انتشار: ۲۰ آبان ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۰۶۱۷۱۸

عضو شورای علمی هفتمین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی گفت: هنوز اهمیت و ضرورت علوم انسانی اسلامی و نقش بی بدیل آن در اداره جامعه اسلامی و زمینه‌سازی برای سعادت افراد جامعه، به اندازه کافی برای ما روشن نشده و تاحد زیادی برخورد تشریفاتی و به عنوان کاری در عرض و هم‌ردیف کارهای دیگر با آن داریم.

حجت‌الاسلام جواد عابدینی، استاد فلسفه و عضو شورای علمی هفتمین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به مهمترین موانع شکل‌گیری علوم انسانی اسلامی و  رسیدن به نقطه مطلوب، گفت: یکی از عوامل، عدم وحدت و اشتراک عقیده در زمینه لزوم یا حتی امکان اسلامی‌سازی علوم انسانی در میان اندیشمندان و تأثیرگذاران این حوزه است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

وی تاکید کرد: وجود اختلاف نظر موجب پراکندگی و تشتت در تلاش‌ها و دلسردی و تضعیف انگیزه در موافقان و حتی ایجاد اختلال در فعالیت‌های آنها خواهد شد، به‌ویژه اگر همراه با ابراز مخالفت و ایجاد مانع هم باشد. برای مثال اگر این مخالفان به مناصب حاکمیتی و تأثیرگذار در زمینه اسلامی‌سازی علوم انسانی دسترسی داشته باشند، به راحتی می‌توانند از طرق مختلف همچون ایجاد مانع در تخصیص بودجه، به‌کارگیری نیروی انسانی فعال و توانمند، اصلاح کتاب‌های درسی و غیره مانع از شکل‌گیری جریان اسلامی‌سازی و پیشرفت آن شوند؛ کما اینکه در چهار دهه بعد از انقلاب همین گونه بوده است.

عابدینی، عامل دوم را کم کاری نیروهای معتقد به اسلامی‌سازی علوم انسانی و فعالیت‌های محدود و ناکافی آنها در این زمینه عنوان کرد و یادآور شد: این مساله موجب شده در این دهه‌ها با کمبود آثار علمی قوی و کارآمد که پاسخگوی مسائل کشور باشد و به وضوح در حل مشکلات کشور تأثیرگذار باشند، مواجه باشیم. احتمالا یکی از دلایل این امر آن است که هنوز اهمیت و ضرورت علوم انسانی اسلامی و نقش بی بدیل آن در اداره جامعه اسلامی و زمینه‌سازی برای سعادت افراد جامعه، به اندازه کافی برای ما روشن نشده و تاحد زیادی برخورد تشریفاتی و به عنوان کاری در عرض و هم ردیف کارهای دیگر با آن داریم.

عضو شورای علمی هفتمین کنگره بین‌المللی علوم انسانی درباره وجود ابهام در مورد امکان یا عدم امکان ایجاد و شکل‌گیری علوم انسانی اسلامی در کشور گفت: غالبا دو عامل در طرح این اشکالات نقش دارد؛ یکی تصور نادرست از رابطه میان علم و دین و دیگری نگاه پوزیتیویستی به علم است. بر اساس نگاه‌های پوزیتیویستی، علم فقط از طریق ارتباط با واقعیت‌های مادی خارجی و بررسی آنها شکل می‌گیرد و عوامل فراطبیعی و دینی هیچ نقشی در شکل‌گیری و تولید علم ندارند. از این رو تعابیری همچون علم دینی یا اسلامی، ایدئولوژیک و یا حتی پارادوکسیکال تلقی می‌شوند.

وی ادامه داد: در پاسخ به این دسته از برداشت‌ها باید گفت دیر زمانی است که از طرح و نقد اثبات‌گرایی می‌گذرد و امروزه حتی در غرب به عنوان خاستگاه اولیه آن، کمتر مدافعان و معتقدان جدی و پر قدرتی برای آن دیده می‌شود. اینکه علم فقط از طریق واقعیت‌های فیزیکی خارجی به دست می‌آید و گزاره‌های اخلاقی، دینی و متافیزیکی به دلیل فرا تجربی بودن از حوزه علم بیرون هستند، ادعایی ناموجه و خود متناقض است و حاصل آن چیزی جز بی‌اعتبار بودن علم تجربی نیست.

قائم‌مقام رئیس دبیرخانه دائمی کنگره علوم انسانی اسلامی، عامل دوم در ایجاد ابهام شکل‌گیری علوم انسانی اسلامی را تصور نادرست از حقیقت علم و دین و رابطه میان آن دو دانست و خاطر نشان کرد: این تصور نادرست موجب شده است برخی معتقد به جدایی کامل آن دو از یکدیگر و بی ارتباط بودن آنها از هم باشند. به عقیده اینان نه علم حق دخالت در دین دارد و نه دین حق دخالت در علم. به‌ویژه اینکه علم فقط با هستی‌های عینی و واقعی سروکار دارد و فاقد جنبه ارزشی و ارزش‌گذاری است، در حالی که دین وظیفه ارائه هنجارها و معرفی ارزش‌ها را بر عهده دارد.

عابدینی با بیان اینکه از این رو علم متصف به دینی یا غیردینی نمی‌شود، چون از دو حوزه کاملا متفاوت و بی ربط هستند، ادامه داد: در پاسخ به این نوع نگرش می‌توان گفت نه علم فقط با واقعیت‌های عینی سروکار دارد و نه دین تنها وظیفه ارائه هنجارها و ارزش‌ها را بر عهده دارد. وظیفه دین هدایت انسان‌ها به سوی کمال و سعادت درخور است و در این راستا هرچه لازم باشد، بیان آن از دین انتظار می‌رود، چه از مقوله هنجارها باشد و چه از مقوله واقعیت‌های عینی.

وی با اشاره به اینکه علم و روش‌های علمی نمی‌توانند فارغ از ارزش باشند و نسبت به آن بی‌طرف باشند، گفت: پیش فرض‌ها، ارزش‌ها و باورهای دینی و متافیزیکی عالم و دانشمند به طور قطع دست کم در برخی از مراحل شکل‌گیری و تولید علم نقش داشته و هدایت‌گر علم به نتایج و غایات خاصی خواهند بود. دانشمندی که با عینک مادی‌گرایی به عالم و آدم می‌نگرد و بر اساس مبانی و پیش فرض‌های ماتریالیستی به تحقیق و پژوهش می‌پردازد، طبعا به یافته‌هایی متفاوت با آنچه شخص موحد به آن می‌رسد، دست خواهد یافت. این دو حتی در گزینش موضوع و مساله تحقیق و انتخاب روش حل آن به نحو متفاوت عمل می‌کنند.

این استاد فلسفه افزود: برخی از مسائل و موضوعاتی که برای شخص موحد و دین‌دار از اهمیت زیادی برخوردار است، می‌تواند برای یک مادی‌گرا هیچ اهمیتی نداشته باشند. در انتخاب منابع و شیوه‌های حل مساله هم میان این دو تفاوت وجود دارد. برای مثال از نظر شخص موحد، وحی یکی از منابع و ابزارهای معتبر و بلکه از مهمترین منابع تحقیق به شمار می‌رود، در حالی‌که شخص مادی‌گرا اصلا اعتقادی به وحی و اعتبار آن ندارد.

عابدینی در پاسخ به این سؤال که راهکار رسیدن به یک وحدت نظری و راهبردی در زمینه ضرورت وجود علوم انسانی اسلامی در بین نخبگان کشور چیست، گفت: بدون شک نخستین گام، ارائه تبیین‌های دقیق و قوی از ضرورت اسلامی‌سازی علوم انسانی است. ابتدا باید با ابزار استدلال‌های قانع‌کننده و خلل‌ناپذیر در ذهن و ضمیر نخبگان رسوخ کرد. اغلب افراد با دلایل روشن و منطقی قانع شده و در جبهه موافقان قرار می‌گیرند یا دست‌کم جزء مخالفان نخواهند بود. با این کار زمینه گفتمان‌سازی که مرحله دوم کار است، فراهم می‌شود.

وی خاطر نشان کرد: باید ضرورت اسلامی‌سازی علوم را تبدیل به یک گفتمان کرد و سپس با گسترش و توسعه، آن را به گفتمان غالب بدل کرد. به نظر من یکی از راهکارهای این امر، تشکیل یک ستاد اجرایی متشکل از افراد توانمند در تبیین ضرورت اسلامی‌سازی علوم و گسیل آنان به نقاط مختلف کشور و برگزاری جلسات سخنرانی و پرسش و پاسخ حضوری در سطوح مختلف در دبیرستان‌ها، دانشگاه‌ها و دیگر مراکز علمی سراسر کشور است.

عابدینی افزود: فعالیت‌های زیرساختی همچون تدوین کتب و مقالات و... راهکار عملی مناسب و کم‌هزینه‌ای برای ایجاد گفتمان مزبور است. در این زمینه می‌توان برای شروع کار از ظرفیت‌های بسیج دانشجویی و دانش‌آموزی و همچنین از فارغ‌التحصیلان دوره‌های طرح ولایت در دانشگاه‌ها به عنوان نیروهای ستادی و اجرایی استفاده کرد.

به گزارش ایسنا، هفتمین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی و ششمین دوره اعطای جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی روز دوشنبه، ۲۲ آبان در فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران برگزار می‌شود.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: علوم انسانی هفتمین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی علوم انسانی اسلامی روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه هفته ترویج علم ایلان ماسک ناسا هفتمین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی سازی علوم انسانی علوم انسانی اسلامی شکل گیری علم فقط

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۰۶۱۷۱۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آیت‌الله مصباح نقش مهمی در تحول علوم انسانی داشتند

رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم گفت: این همه آثار و برکات آیت الله مصباح یزدی(ره) و همت و تلاش فراوان ایشان در زمینه تحول در علوم انسانی و نشر معارف دین از اخلاص این معلم بزرگ سرچشمه می گیرد. - اخبار استانها -

به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، آیت الله حسینی بوشهری در مراسم گرامیداشت «مقام استاد» که در سالن اجتماعات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) قم برگزار شد اظهار داشت: مقام معلم و استاد در اسلام و نقشی که این قشر در رشد و تربیت شاگردان می تواند داشته باشد، کلیدی و اساسی است و از مهمترین امتیازات جامعه بشری و تغییر در مسیر آن محسوب می شود.

رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم تربیت اساتید فراوان، توانمندی ها و دستاوردهای آموزشی و پژوهشی موسسه امام خمینی(ره) را بسیار مهم، کارآمد و مفید برای جامعه ارزیابی کرد و افزود: رشد علمی جامعه و افتخارآفرینی کشور در علوم انسانی و تجربی ریشه در تلاش اساتید دلسوز و متدین دارد و امروز بحمدالله از میوه دلچسب این درخت تناور بهره مند هستیم.

وی با بیان اینکه اگر جامعه بخواهد متحول شود تعلیم و تربیت در آن باید متحول شود، ادامه داد: این در حالی است که تغییر در زندگی اجتماعی از مدرسه به عنوان محور تحول اجتماعی آغاز خواهد شد و اگر تغییری از مدرسه شروع می شود باید این تغییر را از مربی و استاد شروع کنیم.

دبیر شورای عالی حوزه های علمیه گفت: این همه آثار و برکات آیت الله مصباح یزدی(ره) و همت و تلاش فراوان ایشان در زمینه تحول در علوم انسانی و نشر معارف دین از اخلاص این معلم بزرگ سرچشمه می گیرد.

آیت الله حسینی بوشهری با تاکید بر اینکه تعلیم و تعلم از نعمت های بزرگ خدا است، ضمن اشاره به آیات قرآن، خداوند را اولین معلم بشر دانست و عنوان کرد: دسته دوم از معلمان، انبیا و اولیای الهی به عنوان مربیان و معلمان بشر هستند, هزاران پیامبر الهی با رسالت های مختلف کار هدایت انسان های گمراه و رهنمون کردن آن ها به سمت نور را داشته اند.

وی کار برای خدا را از ویژگی شهید مطهری و آیت الله مصباح یزدی(ره) دانست و آن را رمز موفقیت اساتید و معلمان برشمرد و افزود: استاد نمونه کسی است که برای اجر و مزد کیسه ندوخته است و باید بر آنچه تدریس می کند، اخلاص، اشراف و اهتمام داشته باشد.

نایب رئیس مجلس خبرگان رهبری با تشریح این که استاد باید با مطالعه دقیق و به روز و تسلط و اطلاع بر کتاب های تازه چاپ شده و نظریه های جدید، درس خود را ارائه کند، گفت: استاد و معلم تنها انتقال دهنده اصطلاحات نباشد. مهم نَفَس استاد است که اگر متخلق به اخلاق باشد، درس و نفس قدسی او تاثیرگذار است و با این گونه اساتید، شاگردان مفیدی برای جامعه تربیت می شوند.

تقدیر از اساتید برتر و ارائه گزارسی از روند برنامه های آموزشی موسسه امام خمینی(ره) توسط معاون آموزش از دیگر برنامه های آیین گرامیداشت روز استاد بود.

انتهای پیام/